حق توسعه در حقوق بین الملل با تاکید بر حق استفاده ایران از انرژی صلح آمیز هسته ای

«حق توسعه» از جمله حقوقی است که ضمن توافق بین المللی بر وجود آن، مباحثات و مناقشات زیادی را در جامعه بین المللی برانگیخته است. اصطلاح «حق توسعه» که از دهه هفتاد بکار گرفته شده است، تقریباً توجه همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را با رویکردهای متفاوتی به خود جلب نموده است. گر چه حق توسعه به عنوان یک حق انسانی، در بیانیه ها، اساسنامه ها و اعلامیه ها در سطوح ملی،منطقه ای و بین المللی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است، اما هیچ سند مدون و معاهده بین المللی الزام آور در این زمینه به تصویب نرسیده است و تنها در سال 1986 به صدور و تصویب «اعلامیه حق توسعه» توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد محدود گشته است. «اعلامیه حق توسعه» با موانع، ضعفها و ابهاماتی روبروست که مانع از تبدیل آن به یک معاهده بین المللی شده که ضرورت مداقه و بررسی دارد. به عنوان یکی از مصادیق حق توسعه می توان به انرژی هسته ای اشاره کرد که این انرژی دارای فناوری پیشرفته ای است که دستیابی به آن برای همه کشورها میسر نیست و از این رو کشورهایی که حائز این فناوری هستند ضمن استفاده های کاربردی در زمینه های تأمین انرژی پایدار، کاربردهای صنعتی، کشاورزی (گیاپزشکی، ژنتیک) و پزشکی(استفاده از پرتوهای اورانیوم در رادیولوژی، سونوگرافی، اسکن، ام.آر.آی و...)، در ارتقاء جایگاه کشورهای دارای این انرژی در بعد سیاسی نیز به لحاظ افزایش و تقویت اقتدار ملی نقش مهمی ایفا می نماید. دستیابی به انرژی هسته ای امروزه یکی از مسائل اختلافی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. کشورهای دارای انرژی هسته ای در تلاشند با توسل به معاهدات و قطعنامه های بین المللی، به دلایل مختلف که عمدتاً به صلح و امنیت بین المللی مرتبط می گردد از دستیابی سایر کشورها به انرژی هسته ای ممانعت نمایند و کشورهای در حال توسعه، مانند ایران با توسل به اسنادی چون معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای ،استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای را مصداقی از حق توسعه برای خود دانسته و دستیابی به آن را از نظر حقوق بین الملل کاملاً مشروع و قانونی بدانند. بنابراین نه به بهانه ی صلح و امنیت بین المللی می توان کشوری را از دسترسی به انرژی صلح آمیز هسته ای ممنوع ساخت و نه حق داشتن انرژی صلح آمیز هسته ای باید مورد سوء استفاده اعضای جامعه بین المللی قرار گیرد.